Samsun

Ülkemiz kuş gözlemcilerinin sıkça sorduğu sorulardan biri, Çıvgın (Phylloscopus collybita) ile Söğütbülbülü’nün (Phylloscopus trochilus) ayrımıdır. Bu iki tür, hem birbirine son derece benzer hem de oldukça yaygındır. Bu türleri görsel özellikleri, sesleri ve de mevsimsel yayılışları ile ayırt edebilirsiniz.

Görsel Tayin

Bu iki türün tanımlanmasında özellikle telek uzantısı (primer projeksiyonu) ve bacak rengi gibi görsel unsurlara dikkat edilmelidir. Kuşun genel görünüşü ve renklenmesi de detaylıca incelenmelidir.

Çıvgın	Söğütbülbülü
Orta mesafe göçmenidir, bu yüzden kanatları daha kısadır. El teleği uzantısı %33 ile %50 arasında değişir. Üst tarafı soluk yeşil-kahverengi, alt tarafı gridir. Kaş çizgisi daha kısadır, kulak örtüleri koyu olduğu için “yaramaz çocuk” ifadesi vardır Bacakları koyu renklidir. Davranış: Sıkça kuyruğunu indirip kaldırır. Gençleri: Az çok erişkin gibidir, yeşil tonları daha az olabilir.	Uzun mesafe göçmenidir, bu yüzden kanatları daha uzundur. El teleği uzantısı %66 ile %100 arasında değişir. Yeşil ve sarı tonları daha fazla bulunur. Kanat ve kın telekleri açık kenarlı ve daha koyudur. Gerdan ve göğüs kısmında sarılıklar bulunur. Kaş çizgisi daha belirgindir, kulak örtülerinin merkezi açıktır. Bacakları açık pembemsi kahverengidir. Davranış: Kuyruğunu indirip kaldırması çok daha az belirgindir. Gençleri: İlk kışında alt tarafı belirgin şekilde sarıdır.

Ses

Bu türlerin ayrımında en kolay unsur, ötüş şekilleridir. Çıvgın’ın ötüşü “çif-çaf, çif-çaf” şeklinde monoton tekrarlardan oluşur. İngilizce adı olan “Chiffchaff” da bu ötüşten türemiştir. Söğütbülbülünün ötüşü ise tatlı, sonuna doğru pesleşen ve silinerek yok olan ıslıklı bir dizeden oluşur. Ancak, sonbahar aylarında repertuvarlarındaki ortak çağrı sesleri tür ayrımında şüpheye yol açabilir. Bu nedenle gözlem sırasında ses kaydı almak veya imkan yoksa fotoğraf kaydıyla desteklemek önerilir.

• Çıvgın tek heceli “huit” şeklinde seslenir.

• Söğütbülbülü iki heceli “huu-wit” şeklinde seslenir.

Mevsimsel Dağılım

eBird kayıtları, 2007’den bu yana kuşların dönemsel eğilimlerini izlemek için milyonlarca veri toplamıştır. Bu sayede kuşların göç rotaları ve dönemleri daha iyi anlaşılmakta, yıllara göre değişimler analiz edilmektedir.

• Çıvgın, en yüksek sayılarda ilkbaharda 1 Mart ile 10 Mayıs arasında ve sonbaharda 15 Eylül ile 30 Kasım arasında görülür. Söğütbülbülünün ekim ayında kademeli olarak azalmasıyla, Çıvgında bir yoğunlaşma gözlenir. Söğütbülbülü ise ilkbaharda 10 Nisan ile 20 Mayıs arasında, sonbaharda ise 20 Ağustos ile 15 Ekim arasında yoğunlaşır. Ekim sonu itibariyle kuzey bölgelerde nadiren görülürken, güney bölgelerde geçiş sona erer.

• Söğütbülbülü ise ilkbaharda 10 Nisan ile 20 Mayıs arasında, sonbaharda ise 20 Ağustos ile 15 Ekim arasında yoğunlaşır. Ekim sonu itibariyle kuzey bölgelerde nadiren görülürken, güney bölgelerde geçiş sona erer.

 

eBird, 2007’den bu yana kuşların dönemsel eğilimlerini izlemek için milyonlarca veri toplamaktadır. Bu veriler sayesinde kuşların göç rotaları ve dönemleri daha iyi anlaşılmakta, yıllara göre değişimler analiz edilmektedir.

Kayıt girerken “Söğütbülbülü” neden nadir tür olarak görünüp sizden açıklama ve detay ister? Bunun nedeni, eBird filtrelerinin bilimsel verilerden faydalanılarak oluşturulmasıdır. Filtreler, kuşların yıllara göre değişen eğilimlerini izleyerek düzenli olarak güncellenir ve verilerin doğruluğunu sağlamak için eBird’deki en önemli araçlardan biridir. Söğütbülbülünün mevsimsel yayılışına göre Çıvgın ile karışma ihtimali olduğunda, veriyi doğru yönlendirebilmek için gözlemlerinizde ek bilgi, fotoğraf veya ses kaydı ile türün tanımını desteklemeniz istenir.

Emin olmadığınız durumlarda türü “Çıvgın/Söğütbülbülü” olarak kaydedebilirsiniz.